Główną cechą agorafobii jest silny strach i unikanie miejsc publicznych i środków transportu. Zazwyczaj rozpoczyna się w okresie wczesnej dorosłości, dotyka ludzi ze wszystkich środowisk i dwukrotnie częściej chorują na nią kobiety.
Typowe objawy
Osoby cierpiące z powodu agorafobii odczuwają lęk (paraliżujący, irracjonalny, trudny do opanowania) przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, w miejscach takich jak skupiska ludzi: centra handlowe, kina, stadiony, koncerty. Dążą do unikania tych miejsc i innych równie zatłoczonych m.in.: komunikacji miejskiej (autobus, metro, tramwaj). Stronią też od samotnego podróżowania. Bardziej komfortowo czują się w domowym zaciszu. Agorafobia traktowana jest jako skutek napadów paniki (ataku silnego lęku) występujących w danym miejscu. Rozumiane jest to poprzez skojarzenie lęku z okolicznościami w których do niego doszło. Co za tym idzie poprzez to wspomnienie aktywuje się chęć unikania miejsca gdzie doznawaliśmy silnych objawów lękowych. Ludzie, którzy mają agorafobię boją się, że zemdleją lub upadną, stracą kontrolę, dostaną zawału serca, zostaną uwięzieni/nie będą mogli wydostać się z danego miejsca.
Często mówią o nieprzyjemnych doznaniach somatycznych (objawach z ciała) wynikających z silnego wzbudzenia, typu: szybkie tętno, uderzenia gorąca, zawroty głowy, drętwienia. Osoby cierpiące na nią często boja się, że dostaną ataku paniki w miejscu w którym będzie to wyjątkowo krępujące, miejscu z którego trudno będzie się wydostać, a także, w którym pomoc może być im udzielona zbyt późno.
Typowe myśli, które przychodzą do głowy osobom cierpiącym z powodu agorafobii:
- „Inni zobaczą, że dziwnie się zachowuję w tramwaju więc lepiej zostanę w domu lub zawiezie mnie koleżanka”
- „Duszno mi, czuję się zmęczona tym miejscem (sklep), muszę natychmiast wyjść”
- “Pomyślą o mnie coś złego gdy zobaczą, że jest ze mną coś nie tak (jestem rozkojarzona)”
- „(w kinie) Siedzę zbyt daleko od drzwi wejściowych, to nie dobrze, muszę siedzieć gdzieś indziej”
- “Trudno będzie mi się stąd wydostać”
- „Zanim pogotowie tutaj dojedzie może nikt mi nie będzie w stanie pomóc”
Skutki
W zależności od nasilenia objawów życie osób borykających się z agorafobią kręci się wokół unikania powyżej wymienionych miejsc w celu nie narażania się na lęk i dyskomfort. Warto zaznaczyć, że agorafobia nie zawsze występuje w parze z pełnoobjawowymi napadami paniki, jednak lęk jest jej nieodłącznym elementem. Bardzo często zdarza się, że osoby przejawiające powyższe trudności w momencie nasilenia się lęku nie wychodzą z domu bez osoby tzw. wspierającej. Chcą mieć pewność, że ktoś będzie przy nich w momencie, gdyby miało zdarzyć się coś złego (np. napad lęku). Skutkami agorafobii są m.in.: stopniowe zanikanie relacji społecznych, problemy w ich nawiązywaniu, narastające poczucie izolacji. Unikanie sytuacji (niekonfrontowanie się z nimi), w których pojawia się dyskomfort nie pozwala na radzenie sobie z własnymi obawami, co nasila błędne koło lęku.
Poniższe filmy przedstawiają trudności związane z lękiem panicznym i agorafobią. Są one ogólnym zarysem oddającym obraz przeżywanych objawów podczas ataków paniki (film pierwszy) i agorafobii (film drugi).
Leczenie agorafobii
Rekomendowanymi formami leczenia agorafobii jest farmakoterapia (o jej stosowaniu zawsze decyduje lekarz) i terapia poznawczo behawioralna, która nakierowana jest na zidentyfikowanie mechanizmu pojawienia się tak silnego lęku, danych myśli nasilających jego przeżywanie. W jej skład wchodzą pychoedukacja, samomonitorowanie, trening oddechowy, relaksacja i techniki ekspozycji ukierunkowane na planowanie stopniowego konfrontowania się z miejscami w których dochodzi do pojawienia się dyskomfortu; są one wprowadzane stopniowo i systematycznie.